September 2009

Melati van Java: Kijkjes in onze Oost
Leiden: Sijthoff, 1880

Het moet anno 1880 voor de uitgever een dure uitgave zijn geweest: hardcover, zes verhalen en evenzoveel full color illustraties. Een dure uitgave betekent hoge verwachtingen van de verkoop. Kennelijk rechtvaardigde de goede reputatie van de naam van de schrijfster dat.

De zes verhalen zijn geschreven voor Hollandse kindertjes in Nederland. Melati legt veel over Indië uit en de kinderen op de afbeeldingen zijn vrijwel allemaal blond en blank.

Voor een werk van Melati, die veel sympathie heeft voor de Indonesische wereld, is het opvallend hoe gering de rol van de bedienden is. In het verhaal over de slang en Jetje en Tony het minste. Als bij Jetje opeens een gevaarlijke slang in de buurt is, rent haar broertje Tony weg. Gelukkig komt er redding:

"De slang kwam al dichter en dichter bij, en eindelijk stond Jetje op en nu kon Tony wel heel hard roepen van: "Toekoeng, toeloeng! Oeler!" [Help, help, een slang!] en ondertuschen kroop de slang uit het gras op den weg, de kinderen achterna. Daar komt hulp aan; 't is de goede Kebon met een groote zeis.
Nu durft Tony er wel bij komen en zegt dat hij niet bang was, en als hij maar een stok had gehad dan zou hij de slang even goed hebben doodgeslagen als Kebon."

Eenmaal thuis wil Tony alle eer opeisen, maar Jetje voorkomt dat. Moeder besluit:

"Weet je wat, kinderen," zegt Mama, "kibbel nu maar niet daarover, doch bedank Onzen Lieven Heer, dat Hij u van een groot gevaar heeft gered."
En zoo deden zij het ook en Mama dankte zeker het hartelijkst den goeden God omdat haar lievelingen gespaard waren."

... en Kebon komt niet meer in het dankwoord voor.

Met deze verhalen biedt Melati van Java een interessant beeld van hetgeen aan de kindertjes in Nederland werd verteld over Indië. Kennelijk was dit zoals het was in "onze Oost", en niet anders. Daarmee zijn het interessante verhalen, ook voor volwassenen van nu.

Klik op het plaatje om het hoofdstuk te downloaden (bevat een zipfile: Word 9 Kb).

Wilt u de vorige afleveringen met de andere Boeken Van De Maand zien? Klik dan hier.