De Peri

Onder het pseudoniem 'Mathilde' schreef Melati van Java De Peri. In 1920 werd het gepubliceerd door de Rooms-Katholieke Boek-Centrale te Amsterdam. Een goede keuze van de Centrale, want het katholisme komen we in deze novelle op iedere bladzijde tegen. Melati stelt de vraag waarin het ware geloof zit: lege vormen of inhoud. Iets om onder de Kerstboom over te denken?

De jonge katholieke vrouw Irene van Leeuwen woont tegen haar zin in Warnsloo, een klein Nederlands dorpje. Liever nam ze deel aan het wereldse leven in Den Haag, waar ze alom bewonderd zou worden. Zij is lichtzinnig en gevoelig voor uiterlijkheden. Een fraaie japon maakt bijna evenveel indruk als een processie. Op een gezellig avondje speelt zij in een tableau-vivant voor 'peri', de hemelse geest die uit het paradijs verbannen werd. Pas na innig berouw mocht zij wederkeren.

Irene's ontmoeting met Réné Holtzius verandert haar leven. Hij is rijk, aantrekkelijk en kust de grond waarop zj loopt. Maar... hij is ook kind uit een problematisch huwelijk waarin veel over godsdienst geruzied werd. Réné heeft zijn vader op diens sterfbed moeten beloven dat hij zijn huwelijk nooit door een geestelijke zou laten inzegenen. Ondanks hevige innerlijke strijd stemt Irene hierin toe.

"En Irene genoot in zijn liefde, welke de hare, hoe sterk ook, nog in kracht overtrof; hij had haar lief zooals een heiden zijn fetisch bemint, en zij kon in hem toch niets anders zien dan den mensch; hoe meer hij onder den ban kwam van zijn hartstochtelijke vereeering, hoe meer zij zich zelf op een voetstuk boven hem verheven voelde. Zij kon, al wilde zij ook, in hem geen godheid zien, zooals hij wenschte; zij had alles wat zij droomde, alles wat zij verlangde, haar dagen gingen voorbij als een langen dag zonder nacht, zonder wolken, zonder regen, als een droom vol glans en glorie, als een eindeloozen zegetocht tusschen rozen en lelieën, en tch... toch huivrde zij soms en vroeg zich af, waarom haar hart zoo ledig, haar ziel zoo onvoldaan bleef."

Irene lijdt eronder. Geen kerken, geen mis en ook.. geen doop voor hun zoontje Emile.

Op een avond zijn beiden uit. Thuis gebeurt een ramp: Emile raakt in het vuur van de open haard en is vreselijk gewond. Als de ouders dat zien, ontstaat een hevige crisis. Boven het bedje van het zwaargewonde kind twisten zij. Hij wil euthenasie toepassen, zij wil haar lieveling verplegen.

Hoe dat afloopt, vertelt Mathilde alias Melati met indrukwekkende beelden. Haar verhaal laat de vraag achter wie er nu goed en wie verkeerd handelde. Is Réné de kwade man die Irene vroeg haar godsdienst te verzaken? Of Irene, die aan zijn verzoek gehoorzaamde? Is het genadevoller een zwaar verminkt kind te laten sterven of moet het ten koste van alles in leven gehouden worden, omwille van de moederliefde? Christelijke waarden als genade en liefde staan hier ter discussie.

Een klassieke katholieke roman, die heldere vragen aan de lezer stelt. Terwijl de tegenwoordige romans vooral psychologiserend van opzet zijn en vooral om het 'Ik' draaien, laat Mathilde de lezer/es achter met gedachten over zichzelf. In Melati's oeuvre is dit een waardevolle roman die ons haar tijd beter doet begrijpen.

Gebruikte editie: Melati van Java: De Peri. Amsterdam: N.V. de R.K Boekcentrale (no. 17), 1920.
Aantal boekpagina's: 136
Verkrijgbaarheid: zeldzaam
Prijs: ongeveer 25 euro

Klik op het plaatje om De Peri te downloaden (bevat een zipfile: Word 80 kb).

Wilt u de vorige afleveringen met de andere Boeken Van De Maand zien? Klik dan hier.