Klara Smeets (1976-)
Eduard Alfons de Leeuw, die in april van dit jaar overleed op de leeftijd van 87 jaar, leeft verder in het leven van zijn kleindochter. Klara Smeets luisterde naar zijn herinneringen en schrijft er gedichten over. Indische poëzie, zoals zij een Indische dichteres is, van de derde generatie. Haar reis naar zijn geboorteland bracht beelden in verzen:
Wanneer ik dit terugvond hoe zou ik het zien? Dit land dat achter is gelaten. Hij liep voor het laatst door deze straten met afscheid in zijn hoofd. Nu loop ik hier met zijn verhalen.
Klara: "Dat was in Batavia. In 1995 ben ik voor de eerste keer naar Indië, Indonesië gegaan. Het was heel bijzonder. Alles waar opa over vertelde, zag ik nu zelf. Het was ook dubbel. Ik voelde me er erg thuis, maar misschien merkte ik juist daardoor hoe westers ik was opgevoed. Ik merkte wat ik gemeen had met de mensen daar, en hoe verschillend we waren. Toen de maand voorbij was, wilde ik eigenlijk niet weggaan. Maar ik wist ook hoe moeilijkhet zou zijn om, daar te wonen."
De eerste keer. Volgende maand vertrekt ze weer. Naar Indonesië, dat voor haar Indië bevat. Het familiebezoek - met ouders en zusje - bracht meer verrassingen. Klara zag haar moeder veranderen:
"Mijn moeder was pas twee jaar toen ze naar Nederland kwam. Ze wou eigenlijk niet terug. Omdat ze zich weinig herinnerde, zei ze. Maar toen we er waren... of ze een levend fotoalbum terugzag. Ik herkende mijn moeder nauwelijks. Ze werd heel rustig, liet gebeuren wat er kwam en ze begon spontaan Maleis met de mensen te praten."
Met haar moeder heeft Klara een bijzonder doel: de nalatenschap van haar grootvader ordenen. Hij was een man met gevoel voor historie. Veel brieven, foto's en andere documenten uit zijn leven heeft hij bewaard. Een leven als een tijdbeeld. Een Indisch leven, vooral, zoals Klara zegt:
"Wij hadden een diepe band, en dat ging vooral over het Indische. Met mij kon hij erover praten. Dan mochten de fotoalbums op tafel. Mijn oma heeft het Indische altijd weggestopt. Ze wilde zo Hollands mogelijk zijn. Er mocht niet verteld worden over vroeger, er mocht geen Maleis gesproken worden en sommige vrienden die "te Indisch" waren, mochten niet over de vloer komen.
Vervreemdend moet dat voor Klara geweest zijn om te horen, kind als zij is van een Indische moeder, kleinkind van een Indische grootvader. Maar ze zegt er weinig over. Alleen: "Dan dacht ik: en de Indische mensen dan, en ik dan?" En ze spreekt enkele woorden van verstandelijk begrip over een gezin dat in '49 naar Nederland kwam. Scherper is ze als ze het heeft over "koloniaal racisme".
Sinds haar grootvader is overleden, is Indisch-zijn veranderd voor haar. Klara: "Ik ben het gewoon. Het zit in me, want Opa is altijd bij me. En ik vind het een verrijking. Mijn moeder heeft er altijd de nadruk op gelegd, dat iedereen gelijk is, welke kleur je ook hebt. "Maar soms zegt iemand in een winkel: 'Jij bent niet helemaal Nederlands, hè? Dat confronteert me ermee dat ik anders ben, volgens hen. De witte identiteit is heel exclusief, heel krap. Zodra je in een ander hokje gestopt kan worden, gebeurt dat. En dan:"Over racisme kan ik me drukker maken dan over andere dingen."
Klara is nu 27 jaar. Ze publiceert in toenemende mate haar gedichten. Van de pen leven gaat nog niet. Na een studie geschiedenis werkt ze momenteel op het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Liever zou ze haar tijd besteden aan schrijven. Poëzie, zeker. Maar ook een roman, over haar grootvader.Misschien later. "Het is nu nog zo dichtbij."
Meer lezen van Klara Smeets?
Over Klara Smeets
