Aya Zikken (1919-2013)
"Niet meer schrijven is voor mij onacceptabel. Dat heeft niets te maken met het verlangen naar roem en erkenning. Ik schrijf omdat ik iets over mezelf te weten wil komen. Ik heb nog zo veel vragen. En omdat ik een beetje stijfhoofdig ben, kan ik me er niet bij neerleggen dat al die vragen nog onbeantwoord zijn. Ik heb er geen vrede mee dat er dingen zijn waar ik nog niet uit ben gekomen."
Dat zei Aya Zikken in 2001 tegen Monica Soeting, in een interview voor De Volkskrant. Schrijven is reizen, vertelt ze, reizen betekent schrijven, en zelfkennis is de oogst - naast vele boeken, waarvan een aanzienlijk aantal Indisch zijn. Getuigenissen van een jeugd op Sumatra en Java, van indrukken die nooit uitgewist kunnen worden. Ze is geboren in Epe, te Gelderland, en was zeven toen ze Indië leerde kennen. Of beter: toen de kennismaking begon:
"Mijn vader was gouvernementsambtenaar. Om de twee jaar verhuisden we naar een andere plaats. Toen ik net gewend was aan het havenhotel waar we na aankomst logeerden, vertrokken we naar Bandoeng. Twee jaar later woonden we in Lahat, een primitief dorpje in de wildernis van Zuid-Sumatra. Na twee jaar verkasten we weer naar Java, naar een stad met een HBS."
Het is of Aya Zikken altijd dat meisje is gebleven dat verwonderd en nieuwsgierig om zich heen kijkt, met het magisch geloof in de eigen onsterfelijkheid. Die sfeer is in veel van haar boeken aanwezig. Geen klassieke heimwee-sfeer, het sentiment over een verloren paradijs dat bij anderen zo sterk heerst, kent Aya Zikken nauwelijks. Zij denkt, kijkt, onderzoekt. In haar columns voor De Volkskrant vertelt ze over de nieuwe reizen die ze wil maken, en hoe ze de ongemakken van een ouder wordend lichaam overwint. Niet dat lichaam wint, maar de geest, altijd op zoek naar wat is geweest, wat kan zijn en misschien om de hoek op haar wacht. Ook in Bizarre wereld (2007), haar laatste boek. Al eindigt dat met een onheilspellend "FIN", zolang Aya Zikken wil reizen, zal zij hopelijk ook blijven schrijven.
Aya Zikken kreeg voor haar werk meerdere onderscheidingen, onder andere de Anna Bijns Prijs voor haar gehele oeuvre.
Bronnen: knipselmappen van het Letterkundig Museum te Den Haag
Meer lezen van Aya Zikken?
Aya Zikken heeft een uitgebreid oeuvre, waarvan alleen enkele Indische titels hier genoemd worden:
Over Aya Zikken
