Mevr. J.M.C. Kloppenburg-Versteegh (1862-1948)

Voorpublicatie

Fragment uit:

Woord Vooraf

Deze biografische schets heeft twee doelen. Op de eerste plaats beoog ik ermee een beeld te geven van het leven van mevrouw Kloppenburg. Een beeld, zeg ik met nadruk, en niet het definitieve. Iedere historische weergave kan weerlegd worden door een andere; niemand kan zeggen: 'zo was het, en niet anders'. Er zijn immers altijd nog meer archieven na te pluizen, mensen te spreken en opinies te vormen. Daarnaast ben ik me bewust van het feit dat het 'wij' van mevrouw Kloppenburg niet het mijne is; de verschillen tussen ons hebben te maken met de tijd waarin zij en ik leven, onze etniciteit en klasse. Ik kan alleen door mijn eigen ogen naar het verleden kijken en daarbij trachten kritisch te zijn, in de hoop een al te Eurocentrische benadering te vermijden.
Toch geloof ik dat mijn benadering recht doet aan mevrouw Kloppenburg. Door het boek te verdelen in thematische hoofdstukken, komen naar mijn mening de belangrijkste aspecten van mevrouw Kloppenburgs leven en werk aan de orde. Niet één aspect wordt belicht, maar een drietal, te weten geneeskunde, leefregels en bezitsrecht. Ze zijn verbonden door de centrale vraag naar de wisselwerking tussen de invloed van mevrouw Kloppenburg op haar tijd en de invloeden die zijzelf ondervond.

Fragment uit:

Hoofdstuk 1: 'tot heil van de lijdende menschheid'
Geneeskunde, 1862-1908

Omdat Jans Versteegh (de latere mevrouw Kloppenburg) belangstelling had voor de toepassingen van planten en kruiden, werd ze op 14-jarige leeftijd de assistente van haar moeder. Jans ontving van haar onderwijs, bestudeerde de inmiddels grote receptenverzameling, luisterde goed naar huisvriend dr. Mandt en kreeg haar eigen verantwoordelijkheden. Terugkijkend op deze levensfase, herinnerde Jans zich een moeilijk voorval:

"Eén der kinderen van mijn half-zuster kreeg stuipen, waarna beide beenen van het meisje verlamd bleven, terwijl de voetjes ontzet bleven en dwars bleven staan. Kort daarop stierf mijn zuster; haar acht kinderen moesten de moederlijke zorg missen. Mijn zwager bracht ze bij mijne ouders en mij werd de zorg over deze acht kinderen opgedragen. Betsy, het meisje met de verlamde benen en de verdraaide voetjes, baarde mij de meeste zorg. Zij sliep bij me. Door geldgebrek ontbrak de noodige hulp en ik voelde de zorg over deze halve weezen en voornamelijk voor dat eene ongelukkige kind als een zeer zware last. Ik had niemand bij wie ik mijn nood kon klagen en mijn ouders daarmee lastig vallen wilde ik niet. Zooals altijd besloot ik tot God mijn toevlucht te nemen.
Ik bracht Hem mijn leed en zorg voor en bad voor de genezing van de kleine Betsy. Een groot vertrouwen dat God die bede zou verhooren bezielde mij en ziet, dat vertrouwen werd niet beschaamd. God openbaarde mij in een droom - ik kan en wil er ook geen andere uitleg voor vinden-, dat ik het meisje 's morgens heel vroeg met haar verlamde beentjes en heupen over het gras door de dauw moest sleepen; heupen, beenen en voeten moesten goed nat zijn van de dauw. Elken morgen deed ik dit; de behandeling deed haar geen pijn. Gaandeweg kwam er beterschap en hoe gelukkig ik mij voelde, maar tevens ook hoe dankbaar tegenover mijn God, toen zij de eerste stapjes geheel alleen kon doen, dat moge U zich kunnen indenken, beschrijven kan ik het niet. Helaas is het linker voetje niet heelemaal meer in orde gekomen en dat is altijd een beetje blijven sleepen. Een paar jaar later, toen ik ging trouwen, kwamen de kinderen weer bij hun vader en helaas moest Betsy daar in Solo vallen als één der eerste slachtoffers van een daar toen heerschende cholera-epidemie."
Eene nabetrachting, p. 45-46

Fragment uit:

Hoofdstuk 2: 'Met veerkracht en opgewektheid'
Leefregels, 1908-1937

Naarmate de dag vorderde, kreeg het huishouden een Europeser aanzien. Na het middagslaapje kleedden de kinderen en mevrouw Kloppenburg zich Europees. Regelmatig maakten ze uitstapjes. Dan werd bijvoorbeeld het open rijtuig met de twee witte Soenda-paarden ingespannen en voort ging het, naar het havengebied of de prachtige Chinese tuin van Oei Tiong Ham waar dwergboompjes te zien waren. Tijdens het avondeten kwam het er voor de kinderen op aan goede manieren te tonen. 'Staltaal' zoals bedienden konden gebruiken, was de kinderen streng verboden. Taalgebruik, kleding en tafelmanieren moesten correct zijn en wie daarin tekort schoot, werd zonder pardon van tafel gestuurd.

Fragment uit:

Hoofdstuk 3: 'Wij Hollanders'
Bezitsrecht, 1937-1948

"Er groeide van alles in 't wild en Oma scheen alles te kennen. Kijk, kinderen, deze mooie witte bloem is Belladonna. Wees er erg voorzichtig mee. Vrouwen gebruiken dit om mooie ogen te krijgen, De pupillen gaan hiermee helemaal open, maar dat is niet goed voor je ogen. Dus niet aanraken en dan je ogen wrijven. Wat is dit dan, Oma? En dan nam ze een blaadje of besje van zo'n struik, kneusde het en rook er aan. Dit is heel vergiftig, zei ze dan. Wij probeerden dat stiekem ook te bepalen, maar hadden geen idee hoe iets vergiftigs ruikt. Gedurende die wandelingen praatte Oma vaak met de oudere Javanen. Ze vroeg hoe het met de bevolking ging, of er gezondheidsproblemen waren, wat ze er tegen deden. Vaak gaf ze die mensen raad, liet hun zien welke kruiden (voor ons gewoon onkruid) er goed voor waren en hoe ze dat moesten bereiden."
Ongepubliceerde herinneringen Fred Kloppenburg, p. 2

Zoals altijd gaf ook nu Troel alle zorg en liefde aan haar moeder. Voortdurend zocht Troel naar iets waarmee zij haar een genoegen kon doen. Zij regelde warme bedkruiken, gaf massages met genezende oliën en joeg op een pakje petunia-zaadjes om onder het venster uit te zaaien - op Andanasari had mama altijd zo genoten van de bloeiende petunia's. De verpleging viel Troel zwaar, maar zij hield vol. Naar Nederland schreef ze allengs droeviger brieven. In februari: "zooals Ma nu is, als ze geen pijn heeft zal ze zeker nog een tijd blijven leven." En in juni: "Ik hoop zoo dat Ma jelui nog terug mag zien!"

[Copyright © 1999/2009]       laatste update: 12.07.2009    [sitemap]