Mevrouw J. Kloppenburg-Versteegh:
Indische planten en haar geneeskracht
Semarang: Masman & Stroink, 1907
175 pag.

Ten geleide
De eerste uitgave van het beroemde kruidenboek heeft een andere indeling dan de latere edities. Hier vinden we eerst een aantal algemene hoofdstukken met ziekten en kwalen, daarna volgt een opsomming van geneeskrachtige planten en kruiden, met daarbij verwijzingen naar de afbeeldingen in de Platen-atlas. Mevrouw Klopenburg kent geen schroom om ziektebeelden te beschrijven. Zo bespreekt ze uitvoerig het probleem van de aambeien, ofwel de hemorrhoïden.

Hemorrhoïden
Deze ziekte komt in Indië verbazend veel voor; ze komt door al te groote hitte, die zich in 't lichaam ophoopt, voort. Het begin dezer ziekte is altijd moeilijke afgang, veroorzaakt door te veel vleesch eten of het gebruik van te zwaar voedsel, dat de maagsappen niet kunnen verwerken ; door het gebruik van te veel drank, te veel koffie, te veel heete spijzen, vooral lombok rawit en pikante saus, te weinig beweging, te weinig baden, het altijd zitten op bekleede stoelen of banken, te warme kleeding, door het veel eten van vleeschwaren, waarin veel salpeter komt, zooals ham.
Het in de jeugd niet genoeg afdrijven van wormen en maaien, vooral deze laatste. Bij Inlanders het gebruik van opium. De meeste Indische middelen tegen hemorrhoïden zijn verkoelend ; het meeste last van deze ziekte zal men hebben in den warmsten tijd van 't jaar. De meeste middelen zijn niet afdoende en waarom niet? Omdat men in de veronderstelling verkeert, dat het koelhouden van het lichaam slechts noodig is, als men last van deze kwaal heeft, neen ; men moet altijd het lichaam verkoelen. Bij vrouwen ontstaan hemorrhoïden dijkwijls na de bevalling.
De stoelgang waarop dikwijls niet gelet wordt, is ongeregeld of veel te harde stof, vooral als de vrouw bij de bevalling is ingescheurd. Lavementen met sla-olie en water, zijn dan zeer aan te bevelen.
Het voortdurend forceeren der maandelijksche stonde met verhittende, scherpe middelen kan ook bij vrouwen een oorzaak zijn dezer ziekte.
Zorgt voor een geregelden stoelgang; merkt ge, dat bij het doen uwer dagelijkschen behoeften branderigheid ontstaat, gaat dan bij U zelf na, of het soms aan het voedsel of iets anders kan liggen. Zuivert en verkoelt uw lichaam, met de talrijke middelen, die in dit boek beschreven staan.
Ontstaan er bloedingen, drink dan onmiddelijk het water van de bonkol pisang batoe of kapok, een theekopje is voldoende, is het 's avonds nog niet over dan nog een kopje ; merkt ge den volgenden dag nog iets, zoo kunt ge gerust nog een theekopje drinken. Bij dit drankje moet men nog het volgende doen.
Schaft U een ballonspuitje aan en spuit U gedurende drie of vier dagen, 3 maal daags in met:
25 daon ilè
2 1\2 gram sumarubah
2 1\2 gram Colombo-hout
2 1\2 gram kajoe-timor.
Dit wordt met een liter water gekookt en verkookt tot een wijnflesch water.
Dit is het oude recept.
Een ander recept, dat vlugger helpt, is:
Ongeveer eenzelfde inspuiting, maar inplaats van Colombo-hout en sumarubah 2 soeplepels fijn gehakte poelé-bast en ook 25 bladeren ilè.
Verder verwijs ik den lezer om afdoend van deze ziekte te genezen naar het recept (zie kankoong-wortel).
Veel agar-agar gebruiken, niet te hard gekookt en andere verkoelende bladeren, die ik vroeger al genoemd heb.
Hemorrhoïden-lijders moeten veel jonge papaja-bladeren eten, niet afkoken maar stoomen, ook thee drinken van papaja-bladeren en veel papaja-vruchten eten. Om de twee maanden castor-olie drinken, geen andere laksans.
Bloeloe loepoh is een vrucht of liever een noot; men maakt het harde omhulsel stuk en verkoolt de pit die er in zit, maakt dit heel fijn en legt er wat klapperolie bij. Dit zalfje helpt prachtig om de knobbeltjes of puntjes aan het fondament bij Hemorrhoïden-lijders aanwezig, te verwijderen of het pijnlijke ervan te verzachten.
Thomaten-zalf is ook uitstekend om drooge Hemorrhoïden te genezen, men neemt eenige goede rijpe thomaten, kookt dit op met zoete olie, dus olijf- of klapperolie, een 10 minuten is voldoende, doe dit door een doekje en smeert twee maal daags de pijnlijke plekken er mede in.
Lijders aan Hemorrhoïden moeten veel thomaten eten, liefst rauw.
Er is een palmsoort uit Afrika hier in Indië overgebracht, de eigenlijke naam is mij onbekend, de Javanen noemen deze palm Klappa Sewoe, ik wil trachten een duidelijke omschrijving er van te geven opdat deze kostbare plant meer gekweekt zal worden.
De bladeren hebben veel weg van het klapperblad. De plant laat zich voortteelen met de rijpe vrucht. Reeds bij goede verzorging begint de plant in het vierde jaar te bloeien, doch komen er slechts mannelijke bloesems aan, deze bloemen hebben heel veel weg van karang of koraal. De bloem heeft een sterke anijslucht, tegen het zesde jaar vertoont zich ook de vrouwelijke bloesem, die niets lijkt op de mannelijke bloesem; na een maand ziet men heel duidelijk de vorming der vruchten, er komen honderden vruchten aan, daarvandaan dat de Javanen deze palm klapa sewoe noemen; eerst zijn de vruchten zwart en als ze rijp zijn oranje en donker-bruin gekleurd. De geheele vrucht is erg olie-houdend, de bast en zelfs de noot die veel overeenkomst heeft met de klapper.
De olie die uit de bast komt, werkt zeer verkoelend en wordt aangewend om hemorrhoïden te genezen, men smeert deze olie op de ziekelijke plekken. De bast van de rijpe vruchten kneust men met de vingers, maar het vocht dat daaruit komt smeert men het fondement in.
Deze behandeling moet men een geruimen tijd volhouden, wil men er van voor goed van genezen worden. Natuurlijk moet men zich in acht nemen met spijs en drank zooals voorgeschreven is.
De noot die zich in de vrucht bevindt, moet geraspt worden of fijn gestampt, vervolgens is de bereiding er van als die van klapperolie. Ook deze olie is goed voor hemorrhoïden en spruw. Kan men de versche vrucht krijgen, zoo is dit te prefereren.
Ook de vrucht rauw gegeten en de vezels uitspuwen is goed om de hemorrhoïden te verdrijven, dit middel is ook goed voor spruwlijders.

Pag. 189-194.