Leonora Dijkgraaf-Lokkers (Soerabaja, 1927)
(foto uit auteursbezit)
"Ik ben autodidact. Een opleiding heb ik niet, ik doe maar wat. Met alles in mijn leven, met de poppen die ik maakte, de olieverfschilderijen en ook met mijn boeken." Aan het woord is Leonora Dijkgraaf-Lokkers, auteur van drie boeken, 79 jaar en still going strong. "In de winter schrijf ik, dan wacht ik tot er een onderwerp komt." Hoe dat werkt, legt ze met weinig woorden uit: "Het is iets spiritueels. Ik word geleid."
In elk van de drie boeken is oorlog aanwezig, de kampen in Indië, de Japanners, de taboes die er nog steeds zijn. In Wat nooit slijt (2003) beschreef ze de ontwikkeling van het meisje Nora, dat na een kamptijd een leven opbouwt in Nederland, zo goed en zo kwaad als dat gaat. In de opvolger Gebroken spiegel (2003) stond het leven van 'seksslavinnen' centraal, in het bijzonder de geschiedenis van de twaalfjarige Gloria. Pas verscheen De verloren vader (2006), over kinderen van Japanse militairen uit de oorlog. Zware onderwerpen. Zeker door de afschuwelijke details die elk boek bevat. Waarom toch?
"Mijn boeken zijn bedoeld voor de Hollander, die helemaal niets begrijpt als we het over ons leven hebben." Ze zegt het ferm, omdat ze het meent. Als gastdocente van de Stichting Gastdocenten WOII (Werkgroep Zuidoost-Azië) vertelt ze op scholen over wat er in Indië gebeurde. De kinderen moeten het weten. Het is ook geschiedenis van Nederland immers.
Vooral Wat nooit slijt is grotendeels autobiografisch. Net als het Indische meisje Nora is de Hollandse schrijfster Leonora geboren in Soerabaja, maakte ze haar puberteit door in een kamp, kwam daarna in Nederland, trouwde, kreeg kinderen en werd vroeg weduwe. Doorgaan, een bestaan opbouwen, dat was belangrijk.
"Mijn kinderen corrigeren de boeken. Toen ze daarmee begonnen, begrepen ze pas wat mijn verhaal was. Nu hebben ze eindelijk ontdekt hoe het voor me was en begrepen waarom ik geen eten kan weggooien. Ze vinden de boeken goed leesbaar, maar het is ver van hun bed. Wel staan ze nu meer voor me open, ze halen en brengen me als ik met mijn boeken naar een kumpulan ga. En op 15 augustus ook, dan sta ik altijd met een stand in het Haagse Congresgebouw."
Maar zijn de boeken nu honderd procent autobiografisch? "Dat niet," zegt Leonona. "Ik romantiseer de werkelijkheid, en ik voeg verschillende verhalen bij elkaar. Gloria bestaat echt en heeft me alles verteld, ook veel dat ik niet in het boek heb verwerkt."
Terwijl Gebroken spiegel de kinderen ontstaan uit verkrachting, biedt De verloren vader een ander perspectief. Daar is de dochter geboren uit liefde tussen een Japanse militair en een Hollandse vrouw. Een moeilijke relatie in oorlogstijd, en erna. De dochter onderneemt een zoektocht naar haar vader, die bij haar hoort. In het boek staan kleurenfoto's uit Nagasaki. Wie heeft die gemaakt?
"Ik," zegt de schrijfster. "In 1996 ben ik naar Japan gegaan. Een groepsreis en we waren allemaal bang. Ja, je hebt alleen die schreeuwlelijkerds als herinnering, de martelingen, het slaan. Dan komt je in een land met alleen beleefdheid. Het heeft me psychisch enorm geholpen. Het was een openbaring, dat dit ook Japan was."
Net als de andere twee boeken, is ook De verloren vaderuitgegeven in eigen beheer. Een kostbare zaak, maar de verkoop verloopt prima. Er verschenen herdrukken en Gebroken spiegelis vertaald in het Engels en komt binnenkort uit in Amerika. De schrijfster is ook zakenvrouw, zo blijkt: "Ik heb bijna duizend klanten, die ik zelf benader. Eerst bel ik een paar honderd mensen en zo rolt het dan verder. Dan komen de e-mails vanzelf binnen."
Drie boeken en wat komt er nu? "Dat weet ik nog niet. In de zomer schrijf ik nooit. Als het winter is, raak ik in een bepaalde stemming, misschien kun je het een trance noemen, en dan komt het onderwerp naar me toe. Niet eerder."
Meer lezen van Leonora Dijkgraaf-Lokkers?
Over Leonora Dijkgraaf-Lokkers
