Raden Adjeng Kartini (1879-1904)
Raden Adjeng Kartini met haar echtgenoot. KITLV HISDOC nr. 15469
"En al zal ik dan zoo gelukkig niet zijn, het einddoel te bereiken, al zal ik halverwege reeds bezwijken, ik zal gelukkig sterven, want de baan is dan toch gebroken en ik heb meê helpen opbreken den weg, die leidt naar de vrijheid en zelfstandigheid der Inl. vrouw." Zo sprak Raden Adjeng Kartini in 1900, vier jaren voor haar dood.
Raden Adjen Kartini was van hoge komaf, dochter van Raden Mas Sosroningrat, regent van Japara enNgasirah. Zij was R.M. Sosroningrats eerste echtgenote maar niet de officiële Raden Ajoe. Polygamie was regel, aan het hof van Japara en in het land. Kartini zag wat een leed dat teweegbracht tussen de verschillende echtgenotes en hun kinderen. Zij kon zich niet met het gebruik verenigingen. Dat kwam voor een deel door haar Europese opvoeding en ontwikkeling.
Tot haar twaalfde jaar mocht Kartini naar school, een Europese lagere school. Hier leerde ze de Nederlandse taal. Op haar twaalfde jaar gold ze als huwbaar en moest thuiskomen. Binnenblijven en wachten op een echtgenoot.Via de Nederlandse taal had ze toegang tot boeken, tijdschriften en correspondentievriendinnen uit Nederland. Onder hen bevond zich Rosa Abendanon, die in de loop der jaren uitgroeide tot haar "moeder', haar 'liefste'. Zij steunde Kartini's ideaal om onderwijs aan 'Inlandsche meisjes'te geven. Dat lag voor de hand. Rosa's echtgenoot was destijds directeur van het Department van Onderwijs, Eredienst en Nijverheid. Met Kartini deelden de Abendanons dat ethische ideaal van opheffing.
Maar Kartini was niet de enige in haar tijd die voor dit onderwijs ijverde. ook Raden Adjen Siti Soendari streefde daarnaar, evenals Raden Adjeng Martini, Raden Adjeng Soenatri, Raden Adjeng Soerjosoegianto en anderen lieten hun stem horen.
De tragedie van Kartini's leven is na bijna een eeuw nog steeds bekend. Zij zocht zo zeer de vrijheid voor zichzelf, opdat zij die aan anderen kon doorgeven. Toch beslisten haar ouders anders. Zij moest trouwen met de regent van Rembang, een man die al drie vrouwen had. Voor Kartini was dit een grote vernedering, die ze zo moedig mogelijk droeg.Het huwelijk dat zij zo gevreesd had, bracht onverwachte zegeningen. Haar echtgenoot deelde haar denkbeelden en bleek haar enige vrijheid te gunnen. Uiteindelijk schreef ze dat ze hem liefde toedroeg. Zij raakte in verwachting en schreef: "Als het kind, dat ik onder het hart draag, een meisje mocht zijn, wat of ik dan voor haar zou wensen? Ik zou wenschen, dat zij moge leven! een rijk, vol leven. (...) Wat zij doet zal zij doen uit eigen vrijen wil."
Het meisje was een jongen, die op 13 september 1904 geboren werd. Enkele dagen daarna overleed Kartini, op de leeftijd van 25 jaar.
Eerste citaat uit Brieven, pag. 21; tweede uit idem, paf. 367; namen uit Kartini-Nummer 1937 pag.13-14.
Meer lezen van Raden Adjeng Kartini?
Over Raden Adjeng Kartini
De hoeveelheid literatuur over Kartini is overweldigend. Men zie bijvoorbeeld:
